Tatuaż ma długą i interesującą historię, obfitującą w okresy wzlotów i upadków popularności, prawdopodobnie spowodowanych tym, iż należy on do najbardziej kontrowersyjnych sposobów ozdabiania ciała ludzkiego.
Pierwotnym znaczeniem tatuażu były obrzędy rytualne. Wykonywano je dla oznaczenia pozycji społecznej, na cześć ważnego wydarzenia lub jako znak przejścia inicjacji. Zatem tatuaż od dawna uchodzi za synonim tajemnych, a przez to nieczystych praktyk.
Ponadto z biegiem czasu ten specyficzny sposób upiększania ciała stał się domeną świata przestępczego, stąd do dziś u wielu przedstawicieli współczesnego społeczeństwa wywołuje on skojarzenia negatywne. I choć przez wielu traktowany jako wystąpienie przeciwko obowiązującemu prawu i dobrym obyczajom, to we współczesnej kulturze masowej, czy tego chcemy, czy nie, zagościł na stałe, już nie jako alternatywa, a element jej głównego nurtu. Stąd też konieczność skupienia się na zdrowotnych aspektach tatuowania ciała ludzkiego.
Tatuaż uzyskuje się poprzez wprowadzenie barwnika pod naskórek za pomocą specjalnej maszynki z automatyczną igłą. Z medycznego punktu widzenia zabieg ten jest niczym innym jak mechanicznym uszkodzeniem skóry, a także wprowadzeniem do skóry ciała obcego. Z obiema czynnościami może wiązać się ryzyko powikłań, które mogą pojawić się zaraz po wykonaniu tatuażu lub nawet wiele lat później. Zadaniem skóry jest obrona przed drobnoustrojami występującymi na jej powierzchni oraz w otoczeniu. Uszkodzenie tej naturalnej bariery może nieść ze sobą niebezpieczeństwo zakażeń bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych, zarówno poprzez wpływ drobnoustrojów z otoczenia, jak również przez wpływ samych urządzeń do tatuowania.
Bardzo istotna jest zatem higiena pracy tatuażysty, sterylizacja sprzętu, używanie jednorazowych rękawiczek oraz atestowanych barwników. Decydując się na tatuaż należy zwrócić się do renomowanych studiów i szkół tatuażu, które przestrzegają zasad aseptyki, dysponują odpowiednim sprzętem do sterylizacji oraz zapleczem zapewniającym higieniczne warunki i bezpieczeństwo. W salonie nikt nie powinien palić, spożywać posiłków i alkoholu. Profesjonalista podczas tatuowania nie powinien odbierać telefonu w rękawiczkach, otwierać drzwi, szafek i szuflad. Jego stanowisko powinno być tak przygotowane, aby zapewnić ciągłość pracy bez konieczności wykonywania dodatkowych czynności. Po skończonym zabiegu zadaniem tatuażysty jest dokładne zabezpieczenie miejsca tatuażu, pokrycie go warstwą wazeliny i założenie ochronnej folii. Niektórych może zdziwić, że zostaną „zafoliowani”, ale to najlepsze rozwiązanie, gdyż gaza lub jednorazowy opatrunek mogą podrażnić skórę.
Przeciwwskazaniem do wykonania tatuażu jest epilepsja, niewydolność serca, hemofilia, łuszczyca, ciąża, miesiączka oraz stany zapalne i gorączka. Nosicielstwo wirusa HIV jest również oczywistym przeciwwskazaniem, zarówno z punktu widzenia osoby zarażonej (osłabienie odporności), jak i potencjalnego niebezpieczeństwa zakażenia innych.
Skład tuszu do tatuowania nie jest bez znaczenia dla zdrowia organizmu. Problem polega na tym, że na rynku znajduje się dużo barwników niewiadomego pochodzenia. Niektóre z nich zawierają niedozwolone substancje, np. tusz techniczny, który stosowany jest w zwykłych drukarkach biurowych. W czarnych barwnikach najbardziej niebezpieczny jest benzopiren, pochodna ropy naftowej - toksyna zawarta między innymi w dymie papierosowym. Z badań przeprowadzonych na zwierzętach wynika, że substancja ta może wywoływać raka skóry. Z kolei w kolorowych pigmentach mogą znajdować się bardzo niebezpieczne dla zdrowia metale ciężkie, takie jak kadm, chrom, nikiel czy ołów, powodujące nowotwory, zaburzające gospodarkę hormonalną oraz wywołujące reakcje alergiczne. Mimo że odczyny uczuleniowe na barwniki stosowane do tatuowania należą do rzadkości, to jeżeli już do nich dojdzie, stanowią z reguły poważny problem z powodu trudności związanych z całkowitym ich usunięciem.
Oprócz wspomnianych wcześniej konsekwencji, tatuowanie niesie za sobą również ryzyko zaniku mięśni, powstające w wyniku uszkodzenia nerwów w miejscu wykonania rysunku. Powikłania - osłabienie, ból czy mrowienie najczęściej dotyczą mięśnia dwugłowego ramienia i mogą pojawić się nawet kilka miesięcy po zabiegu. Natomiast u osób podatnych na przerastanie blizn, nawet tak niewielki bodziec jak przekłucie skóry igłą do tatuażu może spowodować powstanie bliznowca znacznie przekraczającego swymi rozmiarami miejsce pierwotnego urazu. Opisywane są także przypadki obrzęku i zaczerwienienia, a nawet lekkich oparzeń na wytatuowanych obszarach skóry u pacjentów poddanych badaniu za pomocą rezonansu magnetycznego. Reakcje tego typu należą jednak do rzadkości i nie mają trwałych konsekwencji.
Znacznie bardziej uciążliwe, aczkolwiek tak samo rzadko występujące są ziarniaki, które powstają w tkance podskórnej na skutek nagromadzenia komórek odpornościowych wokół drobinek barwnika, jako reakcji na ciało obce wprowadzone do organizmu.
Dziewczęta, które robią sobie tatuaż w okolicach lędźwi nie zdają sobie często sprawy, że wielu anestezjologów nie zdecyduje się na wykonanie znieczulenia zewnątrzoponowego podczas porodu. Niesie to bowiem ze sobą ryzyko przeniesienia pigmentu z tuszu w głąb systemu nerwowego i jego uszkodzenie.
Zrobienie tatuażu to nie tylko ciekawe doświadczenie, dzięki któremu możemy zamanifestować swój indywidualizm. Tatuaż jest przede wszystkim decyzją na całe życie, więc przed jego wykonaniem należy się poważnie zastanowić, biorąc pod uwagę wszelkie „za” i „przeciw”. Z upływem lat, na skutek zmiany światopoglądu czy wyglądu samego tatuażu, niezadowolenie z jego posiadania może wzrastać. Niestety nawet w dzisiejszych czasach, w dobie rozwoju medycyny i techniki, nie można całkowicie i bezboleśnie pozbyć się niechcianego rysunku. Istnieje kilka metod wywabiania tatuażu, dobieranych w zależności od jego wielkości, lokalizacji oraz użytych barwników.
Laseroterapia. W laseroterapii wykorzystuje się zjawisko selektywnej fototermolizy polegającej na niszczeniu drobinek barwnika pod wpływem zaabsorbowanej przez nie energii pochodzącej z emitowanej przez laser wiązki o odpowiednio dobranej długości fali. W celu usunięcia tatuażu sesje laserowe należy zazwyczaj powtórzyć kilkukrotnie. W zależności od rodzaju barwnika i głębokości jego wprowadzenia należy się liczyć z tym, że zamiast wywabienia tatuażu możemy jedynie uzyskać zmniejszenie intensywności jego kolorów. Stosowanie lasera niesie ze sobą ryzyko powikłań. Do najczęstszych należą: przejściowe lub trwałe przebarwienie skóry w miejscu po tatuażu, zmiany jej tekstury lub bliznowacenie. Ryzyko powikłań jest większe u osób o ciemnej karnacji ze względu na konkurencyjne w stosunku do barwników tatuażu pochłanianie wiązek światła przez melaninę - naturalny pigment skóry. Niezależnie od przedstawionych wad, laseroterapia jest obecnie powszechnie uważana za najlepszy sposób usuwania tatuażu.
Dermabrazja mechaniczna polega na usunięciu powierzchniowych warstw skóry wraz z barwnikiem za pomocą urządzenia z wirującymi szczoteczkami lub diamentową głowicą ścierną. Powstała w ten sposób rana przypomina głębokie otarcie i goi się w ciągu kilkunastu dni.
Wycięcie tatuażu przez chirurga daje najlepsze efekty w przypadku niewielkich tatuaży, których lokalizacja daje możliwość ukrycia blizny.
Technika ta polega na pokryciu starego lub wykonanego amatorsko tatuażu nowym, wykonanym z użyciem barwników o odcieniu zbliżonym do koloru skóry.
To bardzo stara technika, sięgająca starożytności. Polega na podskórnym wpuszczaniu roztworu soli kuchennej w miejsce tatuażu. Obecnie technika ta nie znajduje zastosowania w praktyce medycznej, jest ona jednak wciąż stosowanym, nieprofesjonalnym, „domowym” sposobem usuwania tatuaży.
Skaryfikacja polega na usuwaniu tatuaży za pomocą roztworów słabych kwasów, jednak obecnie również nie znajduje zastosowaniaw medycynie.
W literaturze fachowej opisywane są próby usuwania tatuaży za pomocą krioterapii (wymrażania ciekłym azotem). Leczenie takie wymaga wielu sesji, a jego efekty nie są satysfakcjonujące, stąd też nie znalazło szerszego zastosowania.
