Otyłość prowadzi powoli, ale konsekwentnie do bardzo wielu chorób, które skracają życie, a przedtem zadają osobie otyłej wiele cierpień. Te cierpienia nie ograniczają się zresztą tylko do tej osoby, lecz dotyczą jej najbliższej rodziny, kosztów społecznych i tak dalej. Osoba chora w rodzinie wymaga stałych wydatków na leczenie, często nie jest w stanie pracować i żyje z renty chorobowej, wymaga stałej opieki innych osób, w dodatku ciągle za dużo je.
Otyłość przyczynia się między innymi do: cukrzycy, chorób sercowo-naczyniowych, układu pokarmowego, kręgosłupa i stawów. Utrudnia ruch, a to powoduje dalsze kłopoty ze zdrowiem. Może być przyczyną kompleksów i depresji. Otyłość brzuszna (tak zwana wisceralna – sylwetka przypomina jabłko, a tłuszcz gromadzi się wewnątrz jamy brzusznej) wiąże się z tak zwanym zespołem metabolicznym, który przyczynia się do powstawania cukrzycy typu II, miażdżycy, zawałów, udarów, raka piersi, prostaty, jajników i jelita grubego. Już spadek wagi o 5 kg znacznie zmniejsza ryzyko cukrzycy oraz chorób serca i naczyń krwionośnych. Mniej szkodliwe jest natomiast odkładanie tkanki tłuszczowej na pośladkach i biodrach. Otyłość może doprowadzić również do innych chorób takich jak: bezdech senny, osteoporoza, nadciśnienie, choroba niedokrwienna serca, artretyzm, choroby pęcherza moczowego, obrzęki, cellulit, zaburzenia miesiączkowania. Otyłość jest również objawem różnych chorób, a ściślej rozregulowania procesów przemiany materii, na co może mieć wpływ wiele czynników, z psychicznymi włącznie. Głównymi przyczynami złej przemiany materii prowadzącej do otyłości są:
• szybkie jedzenie, przełykanie nierozgryzionego pożywienia
• jedzenie pokarmów zakłócających przemianę materii
• zła praca tarczycy
• pasożyty
• brak minerałów
• drożdżyca
• stres
• nadwrażliwość i stany lękowe
• zbyt duża ilość pokarmów
• leniwe życie
Otyłość jest chorobą; nieleczona zaprowadzi prędzej czy później do lekarskich gabinetów, a nawet na szpitalne łóżko. Nadmiar kilogramów nie jest więc tylko problemem estetycznym, a nadmiar tkanki tłuszczowej to choroba grożąca rozwojem innych chorób, mająca wpływ nie tylko na jakość życia, ale i na jego długość. Nie można pominąć jeszcze jednej grupy groźnych chorób, które znacznie częściej występują u ludzi otyłych, a są to nowotwory. U kobiet otyłych zauważa się większe ryzyko zachorowania na raka piersi i trzonu macicy, natomiast u otyłych mężczyzn na raka okrężnicy i gruczołu krokowego. Dla kogoś, kto nigdy nie był gruby utrzymanie prawidłowej masy ciała wydaje się sprawą łatwą jak na przykład oddychanie. Tymczasem nadmierna masa ciała to skutek wielu czynników, nie zawsze zależnych od danej osoby, jak czynniki genetyczne czy nieprawidłowy sposób odżywiania w dzieciństwie, który decyduje o ilości komórek w tkance tłuszczowej, które zostają nam na całe życie. Nie bez znaczenia jest również podłoże kulturowe, wpływ stresów i frustracji, tryb życia utrudniający regularne spożywanie posiłków oraz łatwy dostęp do tuczącej żywności jak fast food, chipsy. Czynników, które mają wpływ na podwyższenie masy ciała można by wyliczyć znacznie więcej. Każda osoba otyła je za dużo w stosunku do potrzeb własnego organizmu, bo z nadmiaru jedzenia odkłada się tkanka tłuszczowa. Gdy ilość jedzenia obniżymy poniżej tych potrzeb, organizm sam uruchamia własne zapasy tłuszczowe. Jedni w takich sytuacjach chudną szybciej, inni wolniej, ale nie ma takich ludzi, którzy by nie mogli schudnąć. Często poważną przeszkodą są nasze głęboko zakorzenione nawyki i upodobania żywieniowe. Dlatego, gdy decydujemy się na skuteczny program redukcji masy ciała, potrzebna jest wytrwałość, cierpliwość oraz znajomość podstawowych zasad racjonalnego żywienia. Aby podjąć odchudzanie przede wszystkim należy wiedzieć, jakie kryterium zastosować w ocenie masy ciała. Najpopularniejszym jest wskaźnik masy ciała zwany też BMI. Wskaźnik ten został opracowany ponad 100 lat temu przez matematyka Queteleta. BMI = kg/m2. Współczynnik ten powstał przez podzielenie masy ciała podawanej w kilogramach przez kwadrat wysokości podanej w metrach. Zakres wartości wskaźnika BMI został opracowany wyłącznie dla osób dorosłych, nie może być stosowany u dzieci. Niestety wskaźnik ten jest nie jest doskonały, albowiem nie uwzględnia on składu masy ciała. Weźmy na przykład kulturystę, którego BMI może przekraczać wartości uznane za prawidłowe, ale wcale nie oznacza to, że pojawiła się otyłość. W rzeczywistości jest to po prostu duża masa mięśniowa. Jeśli mówimy o wskaźniku BMI wyjaśnijmy sobie takie pojęcia jak prawidłowa masa ciała, niedowaga czy otyłość. Prawidłowa masa ciała mieści się w przedziale BMI między 18,5 a 25 kg/m2, osoby z niedowagą klasyfikują się poniżej 18,5 kg/m2. Wartości niższe lub równe 15kg/m2 są uznawane za niebezpiecznie niskie i mogą stanowić zagrożenie życia. W przypadku otyłości rozróżniamy III stopnie:
• otyłość I stopnia, kiedy BMI ≥ 30kg/m2,
• otyłość II stopnia, kiedy BMI ≥ 35kg/m2,
• otyłość III stopnia, kiedy BMI ≥ 40kg/m2.
Otyłość III stopnia jest określana jako otyłość olbrzymia i jest stanem zagrażającym życiu i powinna być jak najszybciej zmniejszona. Jednak należy pamiętać, że szybka redukcja masy ciała nie jest zalecana, w szczególności osobom starszym. Najbezpieczniejsza utrata masy ciała powinna wynosić około 0,25-0,5 kg/ tydzień, dzięki czemu zostaje zapewniona stała redukcja masy ciała. Wydaje się to niewiele, ale w ciągu roku można zgubić ponad 20 kg, co robi wrażenie. Żeby osiągnąć taki wynik należy połączyć odpowiedni sposób odżywiania z aktywnością fizyczną. Generalna zasada w osiągnięciu wyznaczonego celu polega na tym, aby mniej jeść i więcej się ruszać! Im wcześniej pojmiemy ogrom zagrożeń płynących z lekceważenia postępującej nadwagi czy otyłości, tym lepiej dla nas. Tym bardziej, że większość przyczyn i objawów tego schorzenia możemy usunąć we własnym zakresie, bez skomplikowanych kuracji. Wielu ludzi, którzy pragną szybko schudnąć, wyczerpuje swój organizm niebezpiecznymi metodami odchudzania. Diety radykalnie ograniczające pożywienie lub diety niskokaloryczne rzadko dostarczają organizmowi potrzebne składniki odżywcze i mogą prowadzić do wielu przewlekłych schorzeń. Gwałtowne odchudzanie może także pozbawić radości jedzenia. Po długim stosowaniu diety i odmawianiu sobie wszystkiego, osobom odchudzającym się nie udaje się utrzymać pożądanej wagi ciała i zgubione kilogramy powracają z nawiązką. Jeśli dieta dostarcza niewystarczającej ilości składników odżywczych, musimy ją uzupełnić witaminami, minerałami i innymi składnikami odżywczymi. Musimy uświadomić sobie, że zrzucenie zbędnych kilogramów i posiadanie prawidłowej sylwetki nie jest przejawem próżności, tylko konieczności, jeśli chcemy zachować zdrowie. Nie powinniśmy się odchudzać za każdą cenę i zbyt gwałtownie. Dobra sylwetka to nie tylko sprawa diety, ale także aktywności fizycznej. Sformułowano nawet slogan, że ruch jest cudownym lekiem na wiele chorób. Przyjmijmy też do wiadomości, że nie istnieje jedna optymalna dieta dla wszystkich. Każdy z nas jest inny, ma inne cechy genetyczne, inną grupę krwi, ma inną historię, w tym przebytych chorób, inny rytm, inną pracę, być może środowisko. Inna dieta pasuje do nastolatka, inna do dorosłego pracującego fizycznie, a inna do osoby starszej. Dieta i nawyki żywieniowe powinny być dostosowane do każdego z nas.